متن و بازی های زبانی

متن و  بازی   های   زبانی  

آیا بازیهای زبانی در"متن"،صنعتگری ست؟ بازیهای زبانی اگردرمعنای"ویتگنشتاینی"آن درنظرآوریم ،خیر. البته قبل از"ویتگنشتاین" نیز، ما درمتون کلاسیک خودمان ، با این نوع بازیهای زیبا وظریف وگاهی معناسازسروکارداشته ایم . امروزنیز، رویکرد ما به آن متون ، چه عرفانی وچه تاریخی ، بیشتربه قصد لذت وآگاهی ازظرفیت زبان پارسی پیش فرض است نه محتوی آنان . نوع وچیدمان کلمه ها ، جمله ها، موسیقی ناشی ازاین چیدمان وهارمونی هجا ها ،صورت های آوایی مشابه ،محورهمنشینی وجانشینی ، فعل به جای فاعل ، واج ها وتکواژها ، واژه های منفرد با حروف مختلف ومتضاد اما هم صدا ، حتی تصویرچشم نوازجمله ها، ترنم وتکراروضرب آهنگ گوش نوازآنها وازهمه مهم ترفرم وتکنیک ناشی ازآن متون وهدایت راوی وگوینده درانتقال متن به تولید معنا وامرشگرف ازنوع "تودوروف" ی آن ، مد نظراست . متونی که برای ما حکم طلا درمعدن دارد .  نمونه های قابل ذکر ، تذکراولیاِعطارنیشابوری ، گلستان سعدی ، سفرنامه ی ناصرخسرو ، تاریخ بیهقی وآثارسهروردی ، فارابی ، ابن سینا ،عین القضات همدانی ...اما دراین بازی زبانی ، الزاما باید تخیل ، فرازوفرود ، جزرومد ، تعادل وعدم تعادل ، نحودرعین نحوشکنی، رعایت شود . درفقدان تخیلِ اندیشه ساز، بازیهای زبانی لفاظی صرف است وکتمان غیبت تخیل . دراین نوع زبان دیگرکارکرد صرف وابزاری نداریم بلکه زبان آنچنان درتاروپود متن ومعنا تنیده ودرهم آمیخته که خود، معناسازمیشود. دراین حالت زبان دیگر، تابنده ی معنای گوناگون ومتکثراست . با توصیف ذکرشده ، زبان دیگرازحالت اقتدارواستبداد نحوی فاصله میگیرد وگاه ضد زبان معیارمیشود . ازنگاه سنتی ومحافظه کارانه به این نوع زبان نباید اطلاق شلختگی داد . شلختگی وتعمد ساختگی ومصنوعی درمتن خودش را نشان می دهد. جسارت وخطرکردن درزبان را نباید ازشاعرونویسنده گرفت . ادیب با شاعرونویسنده فرق دارد . برعکس اگربا هوشیاری وجسارت وآگاهی ودانش زبانی انتخاب شده باشد به وسعت هستی زبان میافزاید وراه را برای ظرفیت سازی وپویائی زبان پارسی بازمیکند . زبان ازاین راه نامیرا وبه روز و با گذشت زمان برگسترش هستی خود می افزاید . ایدون چنین بادا .